Tòa án nhân dân tỉnh phú thọ

MỘT SỐ QUY ĐỊNH MỚI

VỀ TỔ CHỨC PHIÊN TÒA CÓ HIỆU LỰC ÁP DỤNG KỂ TỪ NGÀY 01/01/2018

Theo qui định của Hiến pháp và Luật tổ chức tòa án nhân dân: Tòa án là cơ quan xét xử của nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam, thực hiện quyền tư pháp. Tòa án nhân dân có nhiệm vụ bảo vệ công lý, bảo vệ quyền con người, quyền công dân, bảo vệ chế độ xã hội chủ nghĩa, bảo vệ lợi ích của Nhà nước, quyền và lợi ích hợp pháp của tổ chức, cá nhân. Để tiếp tục thực hiện và cụ thể hóa qui định của Hiến pháp 2013 nhằm mục đích thể hiện rõ hơn vị trí, vai trò trung tâm của Hội đồng xét xử, bảo đảm nguyên tắc tranh tụng tại phiên tòa và quyền bình đẳng trước Tòa án giữa các bên tham gia tố tụng, nhất là bảo đảm quyền bào chữa của bị cáo, quyền bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của đương sự… Ngày 28/7/2017, Tòa án nhân dân tối cao ban hành Thông tư số 01/2017/TT-TANDTC quy định về phòng xử án và Thông tư 02/2017/TT-TANDTC về Quy chế tổ chức phiên tòa; trong đó qui định một số điểm mới trong quy chế hoạt động và thể thức hoạt động của phiên tòa trong hệ thống Tòa án và được áp dụng từ ngày 01/01/2018.

1. Về Phòng xử án: là không gian tổ chức xét xử vụ án hình sự, hành chính; xét xử, giải quyết vụ việc dân sự, phá sản và xem xét, quyết định áp dụng biện pháp xử lý hành chính của Tòa án. Phòng xử án bao gồm phòng xử án giám đốc thẩm, tái thẩm; phòng xử án sơ thẩm, phúc thẩm. Yêu cầu: Phòng xử án phải được bố trí trang nghiêm, bảo đảm an ninh, trật tự phiên tòa, phù hợp với yêu cầu xét xử từng loại vụ án, vụ việc nhằm bảo đảm chất lượng, hiệu quả xét xử của Tòa án. Theo đó, phòng xử án sơ thẩm, phúc thẩm bao gồm:

- Phòng xử án hình sự;

- Phòng xử án hành chính, dân sự, giải quyết việc dân sự, phá sản và xem xét, quyết định áp dụng biện pháp xử lý hành chính;

- Phòng xử án và giải quyết các vụ việc thuộc thẩm quyền của Tòa gia đình và người chưa thành niên.

2. Qui định về các vị trí trong Phòng xử án: Căn cứ vào mỗi phiên tòa cụ thể (hình sự, hành chính; xét xử, giải quyết vụ việc dân sự, phá sản; xem xét, quyết định áp dụng biện pháp xử lý hành chính...) thì vị trí của người tiến hành tố tụng, người tham gia tố tụng, người tham dự phiên tòa, phiên họp trong phòng xử án có sự khác nhau và khác với các qui định trước đây. Cụ thể là:

+ Trong tất cả các phiên tòa, Hội đồng xét xử, Kiểm sát viên, Thư ký phiên tòa, người tham gia tố tụng và người tham dự phiên tòa phải ngồi đúng vị trí trong phòng xử án; trong đó Hội đồng xét xử vẫn được bố trí trên bục cao nhất, phía dưới Quốc huy, thể hiện rõ vị trí, vai trò trung tâm trong hoạt động xét xử. Tuy nhiên vị trí của Thư ký phiên tòa, phiên họp được qui định mới và bố trí dưới một cấp, quay lưng vào Hội đồng xét xử.

+ Đối với phiên tòa hình sự: Nếu như trước đây Hội đồng xét xử, đại diện Viện kiểm sát, Thư ký phiên tòa được bố trí ngồi ở bục cao nhất, trên cùng một mặt bằng thì kể từ ngày 01/01/2018 vị trí của đại diện Viện kiểm sát và Người bào chữa, người bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của bị hại, đương sự được bố trí đối diện, ngang bằng nhau trên cùng một mặt bằng và ở dưới vị trí của Thư ký phiên tòa. Đây là điểm mới mang tính đột phá đối với phòng xử án hình sự sơ thẩm, phúc thẩm, thể hiện sự ngang hàng về chỗ ngồi trong phiên tòa xét xử án hình sự.

Vị trí bục khai báo của bị cáo, những người tham gia tố tụng khác và vị trí của người phiên dịch, dịch thuật được bố trí ngang bằng nhau; trong đó vị trí bục khai báo của bị cáo và vị trí của người phiên dịch, dịch thuật được bố trí phía dưới vị trí của Người bào chữa, người bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của bị hại, đương sự. Vị trí bục khai báo của những người tham gia tố tụng khác được bố trí phía dưới vị trí của đại diện Viện kiểm sát. Như vậy, theo qui định mới từ ngày 01/01/2018 tòa án phải bố trí thêm bục khai báo của bị cáo, bị hại và người tham gia tố tụng khác, thay vì là vành móng ngựa cho bị cáo như trước đây.

+ Đối với phòng xử án hành chính, dân sự, giải quyết việc dân sự, phá sản và xem xét, quyết định áp dụng biện pháp xử lý hành chính: Vị trí của đại diện Viện kiểm sát và vị trí của người phiên dịch, dịch thuật được bố trí đối diện với nhau và ở dưới vị trí của Thư ký phiên tòa, phiên họp. Vị trí của đương sự, người đại diện của đương sự, người bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của đương sự và vị trí của những người tham gia tố tụng khác được bố trí ngang hàng và phía dưới vị trí của đại diện Viện kiểm sát và người phiên dịch, dịch thuật.

+ Đối với phiên họp xem xét, quyết định áp dụng biện pháp xử lý hành chính thì đại diện cơ quan đề nghị, người bị đề nghị và những người tham gia tố tụng khác được Thẩm phán chủ tọa phiên họp bố trí theo vị trí tương ứng.

+ Riêng Phòng xử án và giải quyết các vụ việc của Tòa gia đình và người chưa thành niên được bố trí sao cho những người tiến hành tố tụng, người tham gia tố tụng, người tham dự phiên tòa, phiên họp trong phòng xử án được bố trí trên cùng một mặt phẳng, sắp xếp theo hình thức bàn tròn. Người dưới 18 tuổi tham gia tố tụng tại phiên tòa được ngồi cạnh người đại diện, người bào chữa, người bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của họ.

3. Về Nguyên tắc tổ chức phiên tòa: Theo qui định mới Phiên tòa được xử kín trong trường hợp cần giữ bí mật nhà nước, thuần phong, mỹ tục của dân tộc, bảo vệ người dưới 18 tuổi hoặc giữ bí mật nghề nghiệp, bí mật kinh doanh, bí mật cá nhân, bí mật gia đình theo yêu cầu chính đáng của đương sự, bị cáo.

Đối với các phiên tòa xét xử, giải quyết các vụ việc thuộc thẩm quyền của Tòa gia đình và người chưa thành niên, việc tổ chức phiên tòa còn phải bảo đảm thân thiện, phù hợp và bảo đảm lợi ích tốt nhất cho người dưới 18 tuổi.

4. Về trang phục của Thẩm phán, Hội thẩm và Thư ký phiên tòa: Theo qui định mới thì Hội đồng xét xử và Thư ký phiên tòa phải mặc trang phục xét xử theo qui định. Trường hợp Thẩm phán, Hội thẩm, Thư ký phiên tòa khi xét xử không mặc đúng trang phục thì tùy theo tính chất, mức độ vi phạm mà bị xử lý trách nhiệm theo Quy định xử lý trách nhiệm người giữ chức danh tư pháp trong Tòa án nhân dân hoặc bị xử lý kỷ luật theo quy định của pháp luật.

5. Một số nội dung qui định mới khác:

- Trong Phòng xử án sẽ bố trí hàng rào ngăn cách giữa khu vực của những người tiến hành tố tụng, người tham gia tố tụng với khu vực của người tham dự phiên tòa, phiên họp. Vị trí của người tham dự; vị trí của Cảnh sát bảo vệ được bố trí cụ thể theo sự điều hành của Thẩm phán chủ tọa phiên tòa, chủ trì phiên họp. Vị trí của phóng viên, nhà báo được bố trí phía sau cùng của phòng xử án theo sự điều hành của Thẩm phán chủ tọa phiên tòa, chủ trì phiên họp.

- Về màu sắc tường trong phòng xử án: đối với phòng xử án các vụ việc thuộc thẩm quyền của Tòa gia đình và người chưa thành niên có nền màu xanh; các phòng xử án khác có nền màu vàng.

- Về lối đi: Phòng xử án bố trí lối đi riêng cho Hội đồng xét xử, Hội đồng giải quyết việc dân sự, phá sản, Thẩm phán chủ tọa phiên tòa, chủ trì phiên họp; lối đi của những người tiến hành tố tụng khác, người tham gia tố tụng, người tham dự phiên tòa, phiên họp cũng được bố trí riêng biệt.

- Ngoài ra còn qui định cụ thể về trang thiết bị trong phòng xử án như: Quốc huy nước CHXHCN Việt Nam và kích thước của Quốc huy; bục vị trí của Hội đồng xét xử; bàn, ghế, bục khai báo, hàng rào, bảng nội quy phòng xử án, biển ghi chức danh của những người tiến hành tố tụng, biển ghi tư cách của người tham gia tố tụng được đóng theo quy chuẩn do TANDTC quy định để đảm bảo tính thống nhất và sự uy nghiêm. Căn cứ vào điều kiện cụ thể của mỗi Tòa án mà phòng xử án có thể được trang bị thêm thiết bị ghi âm, ghi hình, màn hình ti vi, máy tính, mạng internet, mạng truyền hình trực tuyến và các trang thiết bị khác phục vụ cho công tác xét xử.

Hiện nay, Ban cán sự Đảng Tòa án nhân dân tỉnh đang tập trung lãnh đạo, chỉ đạo TAND 2 cấp tỉnh Phú Thọ tích cực chuẩn bị các điều kiện để thực hiện các quy chuẩn hình thức, trang thiết bị phòng xử án theo các Thông tư của TAND tối cao và dự kiến đưa vào áp dụng trong quý II năm 2018. 

_Nguyễn Thị Thu Trang_